Na complexa rede de proxectos e empresas de Galicia, a transversalidade no rural galego non é só un concepto, senón unha necesidade para sobrevivir e prosperar.
O PODER DA MENTE
A nosa mente é sorprendente, evocadora e ás veces caprichosa. Ao longo da vida xera lembranzas das nosas propias experiencias, de historias vividas e aprendidas, para ben e para mal. Lembranzas que pouco a pouco desaparecerán superpostas por novas experiencias, outras que perdurarán converténdose en leccións de vida, ou aquelas que inevitablemente caerán no esquecemento ata que, sorprendentemente, a nosa mente decide recuperalas sen sequera pedir permiso. E hai outros, aqueles que a pesar de non ter vivido intensamente no seu momento, a nosa mente fainos aflorar con forza, dando sentido a moitas das accións que realizamos.
Ultimamente, a miña enmarañada mente ten o capricho de lembrarme que cada paso que dou é froito dun deses recordos desapercibidos, Añangu.
REENCONTRO CON GALICIA
Din que "volver, é emigrar de novo". E non podería estar máis de acordo. Despois de doce anos en Ecuador, o regreso a Galicia foi un novo comezo cheo de golpes e aprendizaxes.
Cheguei con dúas necesidades urxentes: desconectar das experiencias vividas nos últimos anos e reconectar coa “miña terra galega”. Sentado no monte Pedroso, coas vistas de Santiago aos meus pés e o cheiro a terra mollada, sentíndome turista na miña propia terra, buscaba no móbil pobos onde desconectar. Sanxenxo. As Catedrais. Camiño de Santiago. Ribeira Sacra. Xa o sabía todo. Estaba á procura de algo diferente. Máis persoal. Máis íntimo e menos concorrido. Algún recuncho natural onde aprender unha habilidade diferente, un oficio ancestral, artesanal, ou mesmo algo máis actual, pero no rural.

En Ecuador coñecín, colaborei e creei múltiples proxectos educativos, culturais, artísticos e turísticos. Traballar coa Fundación Verde Milenio, a ONU ou con Ecuador TV permitiume coñecer a cultura, costumes e tradicións das comunidades indíxenas do Amazonas, Serra, Costa e Illas Galápagos. Con "Cuando se va la luz" (propio proxecto) traballei con máis proxectos de "cidade". Todos eles, proxectos culturais, ancestrais ou de aprendizaxe turística. Sentado no Pedroso, a envexa destas lembranzas apoderáronse de min. Como pode ser que proxectos coma este non existían en Galicia?
IMPRESIÓN VS REALIDADE
As Fundacións Ronsel e Paideia , en dous programas de emprendemento nos que me apuntei, resolvían as miñas dúbidas. Non só existen un gran número de proxectos, senón que estanse a crear moitos máis. En cada novo día de taller, en cada nova conferencia á que asisto, en cada encontro con diferentes compañeiros de traballo, descubro unha nova gama de proxectos atractivos e interesantes. E é que tan so formando parte do círculo de emprendedores coñeces parte da inmensa oferta existente.
A gran maioría destes proxectos teñen pouca presenza na complexa rede de Internet. Outros saben xestionar ben as súas redes sociais, pero aínda así o problema de visibilidade é importante. Na primeira busca que fixen non puiden atopalos. Cal era o problema?
A miña mente comezou a empurrar con forza a memoria de Añangu .
AÑANGU, UN MODELO DE COMUNIDADE
Comunidade kichwa da Amazonia ecuatoriana. Situado no corazón do Parque Nacional Yasuní, un espazo protexido situado entre as provincias de Pastaza e Orellana, entre o río Napo e o río Curaray. A comunidade de Añangu dirixe o Napo Wildlife Center , un complexo turístico construído coas súas propias mans e situado nun entorno idílico.
Coa Fundación Verde Milenio (da que eu formei parte), en colaboración coa Facultade de Arquitectura e Urbanismo da Universidade de Nebraska-Lincoln, deseñamos o plan urbanístico comunitario do que hoxe é o Centro Cultural Napo . Nas miñas primeiras conversacións co seu líder, Jiovanny Rivadeneira , pregunteille:
ꟷAñangu... que é?
"Míranos", díxome mirando ao redor, "Somos pequenos seres nunha selva inmensa. Individualmente ningún podería sobrevivir. Así que traballamos xuntos, de forma coordinada. Cada membro da comunidade é importante, aporta valor e forza ao conxunto, e esa unión é a que nos fai fortes. Añangu en kichwa significa " formiga ". Iso somos, formigas.

Ese espírito de colaboración e contribución ao “formiguero”, unido ao sentimento de pertenza ao territorio, impregnounos a todos. Un traballo conxunto de aprendizaxe cultural e académica en ambas direccións deu lugar a un dos dous premios ASLA (American Society of Landscape Architects) que temos. E sen darme conta, entendín que este tipo de colaboración transversal é o que me faltaba en Galicia.
AS FORMIGAS GALEGAS
O número de proxectos educativos, culturais, deportivos e turísticos que hai en Galicia é amplo e de calidade, pero estamos desconectados uns dos outros. Somos formigas atípicas traballando individualmente, sen organización transversal. Perseguindo obxectivos pechados e estancos.
Son xa moitos os congresos, foros, charlas e conferencias de todo tipo ás que asistín dende o meu regreso a Galicia. E como norma xeral, sempre atopei eventos dirixidos a sectores moi concretos e exclusivos. Eventos para axudar a desenvolver o marco cultural, deportivo, turístico e educativo. Encontros onde se lles di ás administracións públicas que sería bo contactar entre elas, e as demais, sen decatarse de que nin a propia administración é transversal no seu funcionamento interno.
Cada acción levada a cabo implica a participación de incontables procesos dos que non somos conscientes, e que non son menos importantes.
A COMPLEXIDADE DA SIMPLICIDADE.
Poñamos un exemplo. Fritir un ovo. Simple, non?
Non precisamos a axuda de ninguén. Podemos fritilo sen moita dificultade na nosa propia casa. Pero, e se nos paramos a analizalo, cantos procesos e persoas están implicadas nesta sinxela acción?
Acondicionar o terreo para plantar oliveiras; investigación de materiais e construción de maquinaria e ferramentas para este traballo; xestores de persoal, equipos informáticos, produción de aceite, o seu transporte, a súa venda, o mesmo coas galiñas que poñen os ovos, o deseño da túa cociña, a tixola, o que che ensinou a fritir un ovo, a túa casa, o o gas que chega á túa cociña, o prato onde o vas poñer, a espátula... seguro que poderías seguir con moitos máis.
Cada acción levada a cabo implica a participación de incontables procesos dos que non somos conscientes, e que non son menos importantes. Se un falla, o teu ovo frito non terá o mesmo sabor. Co formigueiro lle pasa o mesmo. Cada unha das formigas, independentemente da súa función, é importante. O mesmo pásanos a nós, aos nosos proxectos. Traballemos transversalmente.
TRANSVERSALIDADE, UNIR PROXECTOS E PERSOAS
Ningún cambio é doado, pero iso non o fai imposible. Temos potencial, creatividade e ganas. A nosa terra ofrece todo o necesario para ser única e consistente. O esforzo paga a pena.
En GranRURAL buscamos contribuír a este proceso fomentando a transversalidade. A relación entre sectores, entre proxectos, entre persoas. Estamos deseñando diferentes fases de actuación que axuden a acadar este obxectivo. Como a axenda de eventos mensuais ou o desenvolvemento de cursos, obradoiros e experiencias combinadas que estreitan lazos entre proxectos e ofrecen ao cliente final unha nova forma de desconectar e vivir o rural galego , entre outras moitas fases e accións.
A RAÍÑA FORMIGA
Quizais te preguntaste ao ler este artigo quen é a formiga raíña. A miña mente tamén se preguntou e volveu a Añangu . Os Kichwas teñen unha gran conexión con "Pachamama" (Nai Terra), e todo o seu traballo e esforzo son para ela. A nosa é Galicia, o noso territorio, a nosa formiga raíña.
Se chegaches ata aquí, lendo o artigo, tes algunhas inquedanzas que en GranRURAL compartimos. Imos falar. Colaboremos. Sexamos formigas.
Comments